Vanaf 31 mei 2019 werd de wegcode op heel wat zaken gewijzigd. Kruispunten mogen het ‘vierkant groen’ inrichten. Alle zwakke weggebruikers kunnen dan tegelijkertijd oversteken wanneer het ‘vierkant groen’ wordt. Bepaalde bakfietsen mogen nu ook tegen de rijrichting inrijden, voetgangerszones betreden en zones voor plaatselijk verkeer inrijden. Oversteken mag tien meter eerder, bij afwezigheid van een zebrapad: van 30 meter naar 20 meter. Elektrische steps en hoverboards mogen zeven kilometer per uur sneller, tot 25 km/h. Jonge fietsers mogen een jaar langer op het voetpad rijden, tot 10 jaar. En de afstand tussen voertuigen en zwakke weggebruikers wordt buiten de bebouwde kom opgetrokken tot 1.5 meter.
OPINIESTUK SAM MATTHYSEN – FIETSPIRATIE.COM
Met andere woorden: een resem maatregelen die zonder controles weinig zullen veranderen. Het is duidelijk dat de snel veranderende mobiliteit zowel voor weggebruikers als voor overheden een bijna onoplosbaar kluwen geworden is. De tijd dat er rustig gekeuveld kon worden op het voetpad en fietspad is passé. Files zijn alomtegenwoordig. Speed pedelecs, deelsteps en E-bikes in nog geen drie jaar volledig doorgebroken. Alle mogelijke mobiliteitsmodi vliegen elkaar nu om de oren en in de haren. Frustraties nemen toe. Maatregeltjes in de marge van de wet zullen daar weinig aan veranderen.
Geen en-en-verhaal meer
Deze snel veranderende mobiliteit dwingt politici en weggebruikers om drastische keuzes te maken. Het en-en-verhaal ging tien jaar geleden nog net. De meeste Belgen kozen toch voor hun wagen. Enkele fietsers die zich maar moesten schikken, een verdwaalde wandelaar links en een overvolle bus rechts. Door de vele nieuwe uitvindingen en de toegenomen files werd het in sneltempo een én-én-én-én-én-én-én-verhaal in steden. Het is onmogelijk om voetgangers, trage fietsers, deelsteps, gewone fietsers, elektrische fietsen, racefietsen, speed pedelecs, trams, bussen, auto’s, busjes en vrachtwagens over dezelfde smalle stedelijke verkeersassen te sturen. Daarom is er veel meer nodig dan enkel deze details in de wegcode.
Daarom moet er voor iedere stad een globaal mobiliteitsplan komen. Durf wegen in te richten die uitsluitend of hoofdzakelijk voor de ene weggebruiker of voor de andere weggebruiker zijn bestemd. Durf straten écht autoluw te maken door de doorgang te blokkeren. Durf wandelzones in te richten, zodat fietsers hun vehikel stapvoets bij de hand moeten nemen. Kies ervoor om een rijstrook te schrappen en deze aan andere weggebruikers te geven. Maak van alle smalle straten in de binnensteden integraal fietsstraten. Durf echte keuzes te maken, zoals in Gent.
Kies of verlies!
De complexiteit op het te smalle fietspad is zo toegenomen, dat je daar ogen op je achterste nodig hebt. Tijdens het oversteken geven twintig paaltjes en borden, een drempeltje of twee drie en een linke asverschuiving, jou evenveel stress als de horden ‘zwakke’ medeweggebruikers die langs alle kanten voorbijkomen. Maak fietspaden daarom breed en uniform qua materiaal. Nu is het tijdens het oversteken een aaneenschakeling van drempels, putdeksels, gootjes en gladde boordstenen. Deze infrastructuur creëert je-m’en-foutisme en een survival of the fittest. Niet iedereen heet Mathieu van der Poel.
Bovenop die stress, komt nu het vierkant groen. Het is zeer goed bedoeld, maar kan ook geheel vierkant draaien. De wegcode is één. Ze begrijpen is twee. Voorrangsregels moeten op deze kruispunten worden verduidelijkt, via sociale media, brochures en tal van andere kanalen. Want beste minister, uw Staatsblad wordt niet gelezen. Nu is het alsof je een georganiseerde stormloop organiseert. De praktijk is nu zo: de snelste, de meest roekeloze of de dominantste wint en heeft dus voorrang.
Deze Far West-toestanden moeten echt aan banden worden gelegd. Maak werk van controles. Zet campagnes op via sociale media die het goede voorbeeld geven. Waarom hangen de straten dezer dagen vol met verkiezingsaffiches gevuld met lege slogans? “De weg vooruit”, “De weg naar verandering”, “Denken, durven, doen”, “Gewoon doen”. We hebben daar geen nood aan. Gebruik het geld om onze mindset op een andere manier te veranderen. Een mooi voorbeeld is roken. In een mum van tijd werd het gebruik van gemeengoed naar marginaal verbannen. Dat kan met asociaal (gemotoriseerd) verkeer ook. De alternatieven liggen voor het rapen.
Ga verder dan wat paaltjes, lijntjes en bordjes
De huidige conflicten wegwerken met een lichtje hier en een bordje daar, een halve meter meer of minder, is in de huidige situatie niet meer houdbaar. Het is de weg van de minste kost op korte termijn. Het maakt de wegcode dikker en complexer. Terwijl dat nu net niet de bedoeling mag zijn. Wetten schrijven, is goedkoop en de weg van de minste weerstand. Ze echt implementeren en naleven, is een ander paar mauwen. En oude wijsheid zegt: ‘goedkoop is duurkoop’. Dat weet de beste shopper.
Ik geef nog één concreet voorbeeld in Antwerpen. De Lange Nieuwstraat, Kipdorp en Meir lopen parallel in oost-westrichting door de stad. Deze drie assen vertonen alle drie hetzelfde probleem: een zootje ongeregeld. Durf hier te kiezen! De Meir is voor voetgangers. Fietsers horen hier niet te fietsen. Het is gevaarlijk. De reden dat ze er rijden, ligt aan het gebrek aan alternatieven. In de Lange Nieuwstraat en Kipdorp is de auto en de tram baas. Maak deze twee straten daarom autovrij en maak er een fiets- en tramboulevard van. Zorg ervoor dat automobilisten hun bolide elders kwijt kunnen. Dat is een duidelijke keuze, die op langere termijn voor minder frustratie zal zorgen. Pas deze strategie toe op heel de Antwerpse binnenstad en we worden wakker in een andere wereld.
Kortom, onnodige draaiende motoren, gefrustreerde weggebruikers, roekeloos rijgedrag, fileleed en tijdsverlies: daar wordt niemand beter van. Onze mobiliteit dreigt op dit moment af te stevenen op ondrinkbare wijn. Iedereen moet er zoveel water bij doen dat geen mens nog drinkt met plezier. Steden als Kopenhagen zijn zo fietsvriendelijk geworden, omdat politici zich duidelijk focusten. Ook automobilisten zitten er een pak minder gestresseerd achter het stuur. Waarom? Simpel: keuzes werden ondubbelzinnig gemaakt. Maak van de Copenhagen Index de Flanders Index!
Reageren? sam.matthysen@gmail.com
